Czerwone flagi, czyli kiedy z Maluszkiem do specjalisty

Każdy Rodzic, bez względu na to czy jest to jego pierwsze czy kolejne dziecko bacznie obserwuje swoje dziecko, to jak się rozwija. Uważna obserwacja do pary z intuicją rodzica umożliwia wychwycenie ewentualnych nieprawidłowości, a co za tym idzie – wczesną interwencję. Na pewno znacie zasadę, że “łatwiej zapobiegać niż leczyć”. Ona tutaj ma ogromne zastosowanie. Jeśli odpowiednio szybko zauważymy i określimy problem jaki ma dziecko, to możemy poprzez często łatwe postępowanie sprawić, że dziecko szybko sobie z nim poradzi.

Zdarza się, iż to, co rodzica martwi lub zastanawia jest na szczęście tzw. normą rozwojową. Oba przypadki warto w razie niepokoju skonsultować ze specjalistą – lekarzem, fizjoterapeutą, psychologiem czy logopedą. Bardzo ważną kwestią, o której powinni pamiętać rodzice każdego dziecka, jest to, że dziecko powinno rozwijać się harmonijnie. Co to znaczy?

Można by rzec, iż człowiek jest systemem połączonych i współpracujących ze sobą naczyń lub sfer. W związku z tym funkcjonowanie jednej z nich ma znaczący wpływ na inne. Spójrzmy na podane poniżej przykłady:

• jakość napięcia mięśniowego będzie miała znaczący wpływ na kształtowanie się mowy u dziecka, ponieważ praca języka to praca mięśni;
• jeśli dziecko nie mówi lub jego mowa jest niewyraźna może budzić to u niego frustrację, co z kolei będzie wpływało na kształtowanie się prawidłowej relacji z otoczeniem;
• dziecko, które ma obronność dotykową , nie lubi dotykać różnych faktur, nie lubi być też dotykane, będzie tych sytuacji unikać. Jeśli ich unika, to nie buduje sobie swoistej mapy informacji o otaczającym świecie. Jeśli ta mapa będzie uboga to rozwój poznawczy też będzie ubogi.

Powyższe przykłady świadczą to o tym, że bardzo ważne jest globalne, holistyczne podejście do rozwoju dziecka. Bardzo ważne jest także byśmy mieli świadomość, że nie ma jednej dominującej czy istotniejszej sfery. Co w związku z tym powinno nas zaniepokoić, co jest tzw. “czerwoną flagą”.

Napięcie mięśniowe

Mówiąc o napięciu mięśniowym bardzo ważne jest, aby mieć świadomość, że nie ma czegoś takiego jak idealne napięcie mięśniowe. Każdy z nas ma jakieś, jedni troszkę wyższe inni troszkę niższe. Najważniejsze żeby było ono wystarczające do pokonania grawitacji i dawało nam możliwość wykonywania swobodnych ruchów. Neurolog czy doświadczony fizjoteraeuta potrafią je określić i sklasyfikować jako normę lub jej brak. 

Oczywiście rodzic nie ma narzędzia do tego, aby sklasyfikować rodzaj problemu natomiast może poprzez obserwację spontanicznej aktywności dziecka wyłapać pewne nieprawidłowości. Co powinno nas zaniepokoić?

• uboga motoryka dziecka,
• układanie się w pozycjach asymetrycznych (np. w literkę C),
• tempo rozwoju – jego opóźnienie lub też nagłe przyspieszenie,
• dominująca pozycja, w której dziecko funkcjonuje – stale jest wyprostowane lub w pozycji zgiętej,
• problem ze znalezieniem optymalnej pozycji do karmienia dziecka,
• problemy z czynnościami pielęgnacyjnymi tj. ubieranie, rozbieranie czy kąpiel dziecka,
• problemy z wypróżnianiem, kolki, zaparcia

Asymetria

Kolejnym problemem, który spędza sen z powiek rodzicom jest asymetria. Czym ona jest i jak ją poznać, zapytacie . Pierwszą rzeczą jaką musimy wiedzieć jest to, że nikt z nas po urodzeniu nie ma możliwości utrzymania i kontrolowania swojego ciała w symetrycznym ułożeniu. Dziecko niejako się tego uczy i ta nauka zajmuje mu około 3 miesiące. Przez ten czas raz układa się na lewym raz na prawym boku. Najważniejsze żeby rodzice nie obserwowali dominującej czy ulubionej strony. 

Kiedy powinniśmy reagować?

• głowa dziecka stale zwrócona jest w jedną stronę,
• jedna strona ciała jest stale wydłużona, a druga skrócona,
• dziecko turla się wyłącznie przez jeden bok,
• pojawiło się pełzanie asymetryczne,
• ma problem z utrzymaniem symetrycznego podporu czy na łokciach czy też na wyprostowanych rączkach,
• dziecko siada podpierając się na jednej rączce lub obciąża jeden pośladek,
• wstaje tylko z jednej nogi.

Wzrok

Kolejnym bardzo ważnym aspektem jest kontrola wzroku. Od tego jak dziecko będzie funkcjonować w tym obszarze zależeć będzie min. kształtowanie się umiejętności kontroli głowy lub koordynacji oko-ręka. Wzrok jak też pozostałe zmysły stale się rozwija/ dojrzewa. Noworodek widzi bardzo niewyraźnie, obraz jest jakby rozmyty. Najlepiej dziecko widzi z odległości około 30 cm oraz najłatwiej skupia wzrok na ludzkiej twarzy. Z każdym tygodniem widzenie powinno się poprawiać.

Na co należy zwrócić uwagę w tym obszarze ? Obserwujmy:  

• czy dziecko posiada umiejętność  skupiania wzroku na twarzy rodzica,
• czy pojawił się uśmiechu dziecka w odpowiedzi na uśmiech rodzica,
• fakt, czy dziecko potrafi śledzić wzrokiem np. za rodzicem czy zabawką,
• czy dziecko ma zeza lub oczopląs.

Jeśli któraś z w/w umiejętności nie występuje lub też pojawia się sporadycznie, to warto ten fakt skonsultować ze specjalistą. Czasem potrzebne mogą być ćwiczenia czasem dziecko dostanie okulary. Najważniejsze aby w szybko i skutecznie zareagować.

Mowa i komunikacja

przygotowuje się do tego, aby wypowiedzieć pierwsze słowa już dużo, dużo wcześniej niż pojawi się wyczekiwane: „mama” lub „tata.” Podstawowe czynności związane ze ssaniem, oddychaniem mają kolosalny wpływ na przygotowanie aparatu artykulacyjnego. Drugim niezwykle ważnym elementem jest rozwój motoryczny,. Jeśli w zakresie tzw dużej motoryki dziecko będzie prezentowało jakieś deficyty to bardzo prawdopodobne, że w obrębie aparatu mowy też wystąpią jakieś problemy.

Co powinno nas zaniepokoić:

• problemy ze ssaniem lub z koordynacją ssanie – oddychanie – połykanie,
• stale otwarte usta,
• język wysunięty poza jamę ustną,
• problemy z gryzieniem lub żuciem,
• nadmierne ślinienie (niezwiązane z ząbkowaniem),
• otwieranie ust przy unoszeniu głowy,
• nienaturalne ułożenie języka w jamie ustnej np. wyraźne ułożenie po jednej stronie.

Sfera sensoryczna

Bardzo ważne jest również obserwowanie dziecka pod kątem jego zachowania czy reagowania na różne sytuacje, bodźce sensoryczne. Zbieranie informacji zmysłowych płynących z własbego ciałą oraz tych z zewnątrz to bardzo ważny aspekt rozwoju każdego człowieka. Dziecko, które potrafi prawidłowo zbierać bodźce, prawidłowo je rozpoznawać, grupować i odpowiadać adekwatną reakcją może prawidłowo eksplorować świat zewnętrzny, rozwijać się. 

W związku z tym obserwujemy:

• zachowanie dziecka w zakresie zasypiania i aktywności w ciągu dnia,
• płaczliwość dziecka (jego nasilenie i różnice w zależności od sytuacji),
• sposób reagowania na osoby spoza środowiska rodzinnego,
• sposób zabawy i rodzaj zabaw, jakie dziecko lubi oraz te, których nie akceptuje,
• reakcję na jazdę samochodem,
• reakcję na dotyk
• reakcję na bodźce słuchowe
• reakcje na bodźce węchowe

Jeśli jakaś reakcja będzie wydawała nam się niespecyficzna, zbyt wygórowana lub mocno osłabiona to warto skonsultować dziecko, aby ułatwić mu funkcjonowanie. Nieadekwatne odbieranie i przetwarzanie bodźców sensorycznych w znaczący sposób wpływa na zachowanie dziecka, na jego relacje z otoczeniem, poczucie bezpieczeństwa.

Podsumowanie

Pamiętajcie, że każdą sytuację, która was niepokoi warto skonsultować ze specjalistą. Czasami wystarczy mała zmiana w sposobie postępowania z dzieckiem np. inna metoda wyciszania dziecka przed snem, korekcja pozycji do noszenia, czy też lepszy dobór zabawek dla dziecka. Dodatkowo, wcześnie wychwycona nieprawidłowość to szansa na wprowadzenie odpowiedniego postępowania terapeutycznego, co zminimalizuje możliwość narastania problemów u dziecka w innych sferach. A to może mieć kolosalny wpływ na całość rozwoju waszego Maluszka